Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Σπάνιες Γαίες. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σπάνιες Γαίες

Σπάνιες Γαίες

 Σπάνιες Γαίες, η "ανερχόμενη δύναμη" του ορυκτού πλούτου.

Στη Χημεία σπάνιες γαίες καλούνται τα μέταλλα (χημικά στοιχεία) τα οξείδια των οποίων είναι γαιώδους μορφής και κλήθηκαν έτσι λόγω της εξαιρετικής σπανιότητάς τους. Αυτά τα μέταλλα λέγονται και λανθανίδες εκ του ονόματος του πρώτου στοιχείου της κατηγορίας αυτών στον Περιοδικό πίνακα. Παρουσιάζουν σχεδόν τις ίδιες φυσικές και χημικές ιδιότητες. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται τα ακόλουθα χημικά στοιχεία που μόνο για λόγους ευκολίας υποδιαιρούνται σε τρεις υποομάδες:
1η Υποομάδα: Λανθάνιο, Δημήτριο, Πρασεοδύμιο, Νεοδύμιο, Προμήθειο και Σαμάριο. Κύριες πηγές των στοιχείων αυτής της υποομάδας είναι τα ορυκτά μοναζίτης, τσερίτης και αλλανίτης.
2η Υποομάδα: Ευρώπιο, Γαδολίνιο και Τέρβιο. Κύριες πηγές των στοιχείων αυτής της υποομάδας είναι τα ορυκτά σαμαρσκίτης και μερικά είδη ξενοτίμου.
3η Υποομάδα: Δυσπρόσιο, Όλμιο, Ύτριο, Έρβιο, Θούλιο, Υτέρβιο και Λουτέτσιο. Κύριες πηγές των στοιχείων αυτής της υποομάδας είναι τα ορυκτά γαδολινίτης, ξενότιμο, ευξενίτης και φεργκιουσονίτης.Εκ των παραπάνω μετάλλων: το λανθάνιο, το δημήτριο και το νεοδύμιο δεν είναι σχετικά τόσο σπάνια σε αντίθεση με το ευρώπιο, το τέρβιο και το θούλιο που είναι εξαιρετικά σπάνια.
Η απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κίνα που παράγει σχεδόν το 100% της παγκόσμιας προσφοράς σπάνιων γαιών, αποτελεί μία από τις πλέον βασικές προτεραιότητες που υπάρχουν στην ατζέντα της Άνγκελα Μέρκελ. Η Γερμανίδα Καγκελάριος αντιλήφθηκε το τι διακυβεύεται, μόλις, πριν από δυόμιση περίπου χρόνια.



Οι σπάνιες γαίες είναι χημικά στοιχεία και πιο συγκεκριμένα μέταλλα. Ετυμολογικά, έχουν αυτήν την ονομασία λόγω της σπανιότητάς τους και των οξειδίων τους που έχουν μια γαιώδη μορφή. 
Απαρτίζονται από τα ακόλουθα στοιχεία:

• Το Λανθάνιο (La, ατομικός αριθμός 57, ατομικό βάρος 138,9), τα πιο περιεκτικά ορυκτά είναι ο μοναζίτης (Ce, La, Th, Nd, Y) PO4 και ο μπαστναζίτης (Ce, La, Y) CO3 F.

• Το Δημήτριο ( Ce, ατομικός αριθμός 58, ατομικό βάρος 140,1), τα κυριότερα ορυκτά του είναι ο αγαρδίτης, ο αλλανίτης, ο μοναζίτης, ο μπαστναζίτης, ο ραβδοφανής και ο συγχυσίτης.

• Το Πρασεοδύμιο (Pr, ατομικός αριθμός 59, ατομικό βάρος 140,9) βρίσκεται στα άλατα του διδύμιου.
• Το Νεοδύμιο ( Nd, ατομικός αριθμός 60, ατομικό βάρος 144,2) βρίσκεται σε μορφή αλάτων.
• Το Προμήθιο (Pm, ατομικός αριθμός 61, ατομικό βάρος 145) εκπέμπει σωμάτια βήτα, βρίσκεται σε μορφή αλάτων που είναι φωτεινά λόγω ραδιενέργειας.
• Το Σαμάριο (Sm, ατομικός αριθμός 62, ατομικό βάρος 150,4) τα ορυκτά του είναι ο μοναζίτης και ο σαμαρσκίτης.
Υπάρχουν 17 στοιχεία σπάνιων γαιών ( REEs ), 15 εντός της ομάδος των λανθανιδών, συν τα σκάνδιο και ύττριο. Οι λανθανίδες αποτελούνται από τα ακόλουθα: λανθάνιο, δημήτριο, πρασεοδύμιο, νεοδύμιο, προμήθιο, σαμάριο, ευρώπιο, γαδολίνιο, Δυσπρόσιο, όλμιο, έρβιο, θούλιο, υττερβίο, και λουτήσιο. 
Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι τα  REEs βρίσκονται σε μεγαλύτερη αφθονία  από ό, τι πολλά άλλα μεταλλεύματα, δεν έχουν την απαιτούμενη "συγκέντρωση" ώστε να θεωρηθούν εύκολα εκμεταλλεύσιμα από οικονομική άποψη. 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν κάποτε αυτάρκης χώρα σε εγχωρίως παραγόμενα Rees, αλλά τα τελευταία 15 χρόνια έχει γίνει 100% εξαρτημένη από τις εισαγωγές, κυρίως από την Κίνα, λόγω του χαμηλότερου κόστους εργασιών.

Τα ορυκτά, στα οποία απαντώνται οι σπάνιες γαίες ή λανθανίδες εντοπίζονται κυρίως στην Κίνα, την Νορβηγία, τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία, την Ινδία και την Αυστραλία. Ορισμένες από τις κυριότερες τελικές χρήσεις για σπάνιων γαιών περιλαμβάνει τη χρήση στους  καταλυτικούς μετατροπείς των αυτοκινήτων,  στην καταλυτική πυρόλυση (cracking catalysts) κατά τη διύλιση πετρελαίου, την τεχνολογία  έγχρωμης τηλεόρασης και  flat panel  displays (κινητά τηλέφωνα, φορητά DVD, και φορητούς υπολογιστές), μόνιμους μαγνήτες και επαναφορτιζόμενες μπαταρίες για υβριδικά και ηλεκτρικά οχήματα, γεννήτριες και για ανεμογεννήτριες, και πολλές ιατρικέςσυσκευές. 

Υπάρχουν σημαντικές αμυντικές εφαρμογές, όπως τα μαχητικά jet fighter, συστήματα καθοδήγησης πυραύλων, την αντιπυραυλική άμυνα, τους  διαστημικούς δορυφόρους και συστήματα επικοινωνίας.
Οι σπάνιες γαίες χαρακτηρίζονται από μέτρια  αφθονία στο φλοιό της γης, κάποιες  μάλιστα βρίσκονται σε ακόμα μεγαλύτερη αφθονία  από το χαλκό, μόλυβδο, χρυσό και την πλατίνα.
 
Κάπως έτσι η ατμομηχανή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Γερμανία έθεσε στο τραπέζι το ζήτημα του περιορισμού της εξάρτησης από την κινεζική παραγωγή των σπάνιων μεταλλικών στοιχείων.



Τι είναι οι Σπάνιες Γαίες

Οι άγνωστες, μέχρι πριν από μερικά χρόνια, Σπάνιες Γαίες
είναι μια ομάδα 17 σπάνιων μετάλλων γαιών ( REEs ), 15 εντός της ομάδος των Λανθανιδών, συν τα Σκάνδιο και Υττριο. Οι Λανθανίδες αποτελούνται από τα ακόλουθα: Λανθάνιο, Δημήτριο, Πρασεοδύμιο, Νεοδύμιο, Προμήθιο, Σαμάριο, Ευρώπιο, Γαδολίνιο, Δυσπρόσιο, Όλμιο, Έρβιο, Θούλιο, Υττερβίο, και Λουτήσιο.  και τα στοιχεία Σκάνδιο και Ύττριο. Σήμερα οι Σπάνιες Γαίες θεωρούνται στρατηγικά μέταλλα, αφού πρακτικά δεν υπάρχει βιομηχανική εφαρμογή υψηλής τεχνολογίας που να μην τις περιλαμβάνει. Αναφέρουμε ενδεικτικά: Κράματα Αεροδιαστημικής, Ελαφροί μαγνήτες, μπαταρίες ηλεκτροκίνητων/ υβριδικών αυτοκινήτων, ηλεκτρονικά στοιχεία, ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά στοιχεία, κ.λπ. Από την άποψη αυτή οι Σπάνιες Γαίες είναι το «Άγιο Δισκοπότηρο» της σύγχρονης (και ειδικά της «πράσινης») βιομηχανίας.


Ενδεικτικά, η τιμή ανά κιλό Νεοδύμιου, που ανήκει στην οικογένεια των σπάνιων γαιών, αποτελώντας απαραίτητο εξάρτημα για σκληρούς δίσκους και υβριδικά αυτοκίνητα, ανερχόταν το 2007 στα 2,32 ευρώ, ενώ στο τέταρτο τρίμηνο του 2011, διαμορφωνόταν περίπου στα 50 ευρώ. Το Ευρώπιο κόστιζε το 2007, 225 ευρώ ανά κιλό και το τέταρτο τρίμηνο του 2011, 2.840 ευρώ!
 

Οι Σπάνιες Γαίες χαρακτηρίζονται από μέτρια  αφθονία στο φλοιό της γης, κάποιες  μάλιστα βρίσκονται σε ακόμα μεγαλύτερη αφθονία  από το χαλκό, μόλυβδο, χρυσό και την πλατίνα.

Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι τα  REEs βρίσκονται σε μεγαλύτερη αφθονία  από ό, τι πολλά άλλα μεταλλεύματα, δεν έχουν την απαιτούμενη "συγκέντρωση" ώστε να θεωρηθούν εύκολα εκμεταλλεύσιμα από οικονομική άποψη
.

Η παγκόσμια ετήσια ζήτηση είναι 136 χιλιάδες τόνοι, ενώ η ετήσια παραγωγή σπανίων γαιών το 2010 διαμορφώθηκε στους 133,6 χιλιάδες τόνους, σύμφωνα με έκθεση του αμερικανικού Κογκρέσου που χαρακτηρίζει ως «κίνδυνο» το κινεζικό μονοπώλιο. Σημειώνεται ότι οι Κινέζοι έχουν επίσης το πλεονέκτημα να μην έχουν ιδιαίτερες ανησυχίες για την περιβαλλοντολογική υποβάθμιση που προκαλεί η εξόρυξη τέτοιων μετάλλων και αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για την προήγησή τους στον τομέα αυτό.

«Εάν οι Κινέζοι σταματήσουν τις εξαγωγές τους, η βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας θα τεθεί σε κίνδυνο» επισημαίνεται στο βίντεο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.


 
Έρευνες στο Βόρειο Αιγαίο
Η Θράκη έχει πυριγενή πετρώματα (σχηματισμένα από την τήξη μάγματος) τα οποία εκ της φύσης τους είναι πλούσια σε Σπάνιες Γαίες. Επί πλέον στην παράκτια ζώνη Αν.Μακεδονίας-Θράκης εκβάλλουν σημαντικά για τα ελληνικά δεδομένα ποτάμια (Στρυμόνας, Νέστος, Έβρος), τα οποία αποθέτουν στις εκβολές τους υλικά από τα παραπάνω πετρώματα δημιουργώντας εμπλουτισμένα αποθέματα Σπάνιων Γαιών. Σημειώνεται ότι επειδή τα υλικά αυτά είναι μεγάλου ειδικού βάρους, δεν μεταφέρονται σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές με αποτέλεσμα να βρίσκονται εντός των χωρικών υδάτων. Με βάση όλα αυτά δεν αποτελεί έκπληξη ότι υψηλές συγκεντρώσεις Σπανίων Γαιών στην παράκτια ζώνη από την Καβάλα μέχρι τον Έβρο έχουν διαπιστωθεί ήδη από την δεκαετία του ’80 από έρευνες που διεξήγε τότε το ΙΓΜΕ (για την ανεύρεση τιτανίου και ζιρκονίου).


Όταν, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΓΜΕ, καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Κωνσταντίνος Παπαβασιλείου ανακάλυπτε στην ακτογραμμή του Βορείου Αιγαίου Τιτάνιο και Κοβάλτιο, ποτέ δεν μπορούσε να προβλέψει ότι στα συγκεκριμένα ορυκτά με την περίεργη ονομασία θα στηριζόταν αργότερα το «οικονομικό θαύμα» της Κίνας.

Με στόχο την απεξάρτηση από την Κίνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει 10 εκατομμύρια ευρώ, δημιουργώντας το ερευνητικό πρόγραμμα Eurare με στόχο τον εντοπισμό πιθανών κοιτασμάτων σπάνιων γαιών στη Γροιλανδία, την Σουηδία την Φινλανδία και την Ελλάδα.


Στη χώρα μας, το εγχείρημα θα ξεκινήσει τέλη Μαρτίου-αρχές Απριλίου στην υφαλοκρηπίδα του Βορείου Αιγαίου και το έργο του συντονισμού τους θα αναλάβει το ΙΓΜΕ.



Σε αυτό θα συμμετέχουν επτά γεωλογικά ινστιτούτα, έξι μεταλλευτικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων η Αλουμίνιον της Ελλάδος Α.Ε. του ομίλου Μυτιληναίος, τρεις βιομηχανίες προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, στις οποίες συγκαταλέγονται η NOKIA, η Γερμανική MEAB Chemie Technik GmbH, η Φινλανδική Neorem Magnets Oy (NEOREM), τέσσερις επιχειρήσεις τεχνολογικών εφαρμογών και τέσσερα πανεπιστήμια από 11 χώρες της Ευρώπης.

Στους τρεις Έλληνες εταίρους, το ΙΓΜΕ, το ΕΜΠ και το Αλουμίνιο της Ελλάδος αντιστοιχεί το 16% της συνολικής χρηματοδότησης. 

Για τις έρευνες, που θα ολοκληρωθούν σε περίπου 24 μήνες, θα επιστρατευθεί το ωκεανογραφικό πλοίο «Αλκυών» του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών, ενώ οι συγκεντρώσεις, που θα συλλέγονται από τα λεγόμενα προσχωματικά κοιτάσματα βαρέων ορυκτών από την Καβάλα έως τον Έβρο θα αναλύονται από το επιτελείο του ΙΓΜΕ.


Το ερευνητικό έργο που θα περιλαμβάνει γεωτρήσεις, θα λάβει χώρα στους Κόλπους της Ιερισσού, του Στρυμονικού και της Καβάλας.

Κωνσταντίνος Παπαβασιλείου, Γενικός Διευθυντής ΙΓΜΕ
"Υπάρχουν ενδείξεις για κοιτάσματα"
«Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 γνωρίζαμε μόνον στη θεωρία τις σπάνιες γαίες, τα πολύτιμα μέταλλα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή κινητών τηλεφώνων, υβριδικών αυτοκινήτων και πυραυλικών συστημάτων. Δεν υπήρχε, εξάλλου, η κατάλληλη τεχνολογία για την εξόρυξη, κατεργασία και παραγωγή των συγκεκριμένων μετάλλων. Από τις έρευνες του 1980 προέκυψαν ενδείξεις ότι οι ελληνικές ακτογραμμές περιέχουν σημαντικά κοιτάσματα Σπάνιων Γαιών.

Ο «φάκελος» σπάνιες γαίες παρέμενε στο συρτάρι, μέχρι πολύ πρόσφατα, από το 2000 και αργότερα, οπότε η παραγωγή έξυπνων ηλεκτρικών συσκευών στις οποίες χρησιμοποιούνται τα πολύτιμα ορυκτά πολλαπλασιάστηκε παγκοσμίως.

Οι έρευνες θα μας επιτρέψουν να διαπιστώσουμε, εάν τα ενδεχόμενα κοιτάσματα σπανίων γαιών είναι οικονομικά βιώσιμα. Αυτή τη στιγμή δεν είναι δυνατό να προσδιορίσουμε την αξία τους, αλλά, εάν βρεθούν σημαντικά κοιτάσματα, το οικονομικό μέγεθος θα είναι πολύ υψηλό, βάσει των τιμών στις οποίες διαπραγματεύονται τα συγκεκριμένα μέταλλα
».

Βασίλης Νικολετόπουλος, Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων στις Βρυξέλλεςποιος ελέγχει τις σπάνιες γαίες καθίσταται στρατηγικός παίκτης"
«Οι σπάνιες γαίες έχουν καταστεί πολύτιμες τα τελευταία 10-15 χρόνια, αποκτώντας καινούργιες εφαρμογές, καθώς χρησιμοποιούνται στους μαγνητικούς δίσκους, τους καταλύτες των αυτοκινήτων, τις ανεμογεννήτριες, τα φωτοβολταϊκά και τα κινητά τηλέφωνα.

Όποιος ελέγχει τις σπάνιες γαίες καθίσταται στρατηγικός παίκτης. Το ζήτημα είναι να συμφέρει οικονομικά η εξόρυξη και κατεργασία των σπάνιων γαιών, κάτι που εξαρτάται από το πόσο βαθιά βρίσκονται στη γη και ποια είναι η περιεκτικότητά τους. Η παντοκρατορία της Κίνας είναι αδιαμφισβήτητη, ωστόσο, πλέον, δυτικές εταιρείες έχουν υλοποιήσει εργοστάσια επεξεργασίας στη συγκεκριμένη χώρα.

Στην Καλιφόρνια ξεκινάει, εκ νέου, η προσπάθεια για την εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών, ενώ ο, αυστραλιανών συμφερόντων, όμιλος
Lynax προσπαθεί να αποκτήσει σημαντικό ρόλο στον τομέα των σπάνιων γαιών».



 Στην παρούσα φάση κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει τη θετική έκβαση των παραπάνω ερευνών. Ούτε το παρόν άρθρο επιδιώκει να εισφέρει στη σχετική παραφιλολογία περί του ελληνικού ορυκτού πλούτου που συχνά καλλιεργεί φρούδες ή υπερβολικές προσδοκίες. Είναι χρήσιμο όμως η κοινή γνώμη να είναι ενήμερη για αυτές τις σημαντικές εξελίξεις, οι οποίες συνήθως δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Ίσως έτσι να ερμηνεύσει καλύτερα όσα γίνονται στο παρόν ή θα συμβούν στο προσεχές μέλλον. 

 
Αυτό πάντως που μπορούμε να πούμε από τώρα, είναι ότι πιθανή ανακάλυψη κοιτασμάτων Σπανίων Γαιών στην Αν.Μακεδονία-Θράκη θα μεταβάλλει άρδην όχι μόνο τα οικονομικά δεδομένα, αλλά και την ίδια τη γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας. Διότι είναι προφανές ότι αν η Ελλάδα μπορεί να τερματίσει την ομηρία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από αυτές τις πολύτιμες πρώτες ύλες, η χώρα και ειδικά η προαναφερθείσα περιοχή αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις βορειοευρωπαϊκές βιομηχανικές δυνάμεις της ηπείρου (και όχι μόνο...). Η κοινωνία πάντως οφείλει να ενημερώνεται και να παρακολουθεί το θέμα, ώστε να είναι και παρούσα στην αξιοποίηση αυτών των δυνητικά αμύθητων πλουτοπαραγωγικών πηγών. Αλλιώς, να μην γκρινιάζει εκ των υστέρων...



.

AddThis

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙ Σ


.

RANDOM POST